De scheepshoorn van de Rotterdamse haven klinkt regelmatig in De Kuip, maar zelden zo indrukwekkend rauw als na de kopgoal van Pierre van Hooijdonk, vijftien jaar geleden. De lange aanvaller had Feyenoord in de kwartfinale van de UEFA Cup tegen PSV juist op weg naar de winst geholpen. Uiteindelijk won de club onder leiding van Bert van Marwijk het toernooi. Het was de laatste getuigenis van de dadendrang van het Nederlands voetbal, dat enkele maanden later in 2002 nog met drie clubs in de groepsfase van de Champions League aantrad.

Tot een Nederlands onderonsje kwam het in Europa nooit meer, maar deze week zijn de Belgen wel aan de beurt. In de achtste finale van de Europa League speelde KRC Genk namelijk KAA Gent van de mat: 2-5. Het is niet het enige opvallende in het Belgische voetbal deze week: zondagavond loopt daar namelijk de reguliere competitie al ten einde. Het play-offsysteem, dat in België sinds 2009 bestaat werd aanvankelijk met hoongelach begroet. Niet in de laatste plaats door de Nederlanders. Intussen zijn de kritische geluiden grotendeels gaan liggen.

Natuurlijk zitten er ook in deze grondige vernieuwing de nodige kinderziektes. Zeker onderin de Belgische competitie wordt nog aan de opzet gesleuteld. Eerst speelden de nummers vijftien en zestien een best-of-five tegen elkaar om lijfsbehoud. Vorig seizoen werd dat afgeschaft en had de nummer vijftien halverwege maart al zomervakantie. Dat werd ook aangepast, waardoor de nummer vijftien nu nog, zij het via een heel omslachtige weg, om Europees voetbal mee kan spelen.

Competitieopzet lijkt te werken

Ook kan je vragen stellen bij het idee om alle puntentotalen voor aanvang van de play-offs te halveren. Toch leveren de zes bovenste clubs ieder jaar wel een spannende titelstrijd. De Schotse play-offs zijn al jaren irrelevant omdat het kampioenschap van Celtic bij het ingaan ervan al (zo goed als) vaststaat. Het belangrijke is dat het lijkt te werken. België zakte in het vorige decennium steeds verder weg. Tussen 2001 en 2009 kon hooguit één ploeg Europees overwinteren, en werd dan snel uitgeschakeld en dat was zonder uitzondering ‘slechts’ in de UEFA Cup.

De Nederlandse topclubs konden toen nog een vuist maken in het Europese geweld. Feyenoord won de UEFA Cup, terwijl het bereiken van kwart- en halve finales door PSV, AZ en Ajax nog regelmatig gebeurde. Hoewel de Nederlandse sportpers klaagde over de nivellering in de Eredivisie ging het over de grens ontegenzeggelijk beter dan nu. Onze zuiderburen waren ondertussen bezig met een nieuwe plek vinden in het radicaal veranderde voetballandschap. Het play-offsysteem spot met alle wetten.

Gouden tijden voor het Belgische voetbal

De Belgische topclubs gingen van 34 naar 40  wedstrijden. Er wordt wel geklaagd over belasting, maar een opleidingscompetitie als de Belgische blijkt daar geen enorme hinder aan te ondervinden. In de afgelopen vier seizoenen haalde België telkens meer punten dan Nederland op de coefficiëntenlijst van de UEFA, om maar aan te tonen dat de huidige voetbaljaargang geen incident is. Ook in het lopende seizoen staat al vast dat België hoger gaat eindigen. Terwijl AZ zich blameerde tegen een weliswaar sterker geacht Olympique Lyon, wisten Anderlecht en Gent in dezelfde ronde wel knap door te stoten tegen respectievelijk Zenit St. Petersburg en Tottenham Hotspur.

Drie Belgische ploegen bij de laatste zestien van een toernooi is al tijden niet meer voorgekomen, terwijl Nederland dat in 2012 voor het laatst kon zeggen. Omdat Genk en Gent tegen elkaar spelen, speelt er sowieso één ploeg, zo goed als zeker Genk, in de kwartfinale. Anderlecht is op haar beurt op papier de favoriet tegen APOEL Nicosia na een knappe uitzege (0-1) op Cyprus. Het zou heel kort door de bocht zijn om het hernieuwde Belgische succes volledig te verklaren door het veranderen van hun competitieopzet, maar een gunstig effect kan niet meer ontkend worden.

Het aardige is nu dat Gent zondag nog aan de bak moest om zich bij die eerste zes te scharen. Tussen de bedrijven door werd KV Mechelen verslagen zodat de club überhaupt nog om de titel kan spelen. Tegenstander Genk won weliswaar met 0-4 van Westerlo, de ploeg van Albert Stuivenberg kreeg geen hulp van de andere velden en viel derhalve buiten de boot. De Belgische ploegen speelden nu al vier wedstrijden meer dan de Nederlandse, maar omdat het puntenaantal gehalveerd wordt weegt een misstap in de reguliere competitie een stuk minder zwaar.

Meer wedstrijden van niveau

In de play-offs echter, liggen nog een flink aantal extra krakers in het verschiet. De vergelijking met Nederland is best indrukwekkend. Waar de bovenste 6 in de Eredivisie in 34 competitieduels slechts 10 keer op elkaar stuiten, dus nog geen 30% van de wedstrijden, speelt de top-6 in België 20 keer tegen elkaar. Naast de tien in de reguliere competitie volgen er in de play-offs nog tien. In de beslissende fase van het seizoen is de weerstand het grootst. PSV heeft in Nederland bijvoorbeeld nog acht wedstrijden. De Eindhovenaren spelen in de jacht op een onwaarschijnlijke landstitel echter vijf keer tegen ploegen in de lange staart die bij Willem II begint en doorloopt tot de hekkensluiter. Met Vitesse en FC Twente wachten de troepen van Phillip Cocu nog twee subtoppers, terwijl Ajax de enige topploeg is die nog op de rol staat. Vergelijk dat met Club Brugge, dat na zondag aan iedere wedstrijd een zware kluift heeft, en het is niet moeilijk te bedenken in welk scenario spelers zich sneller ontwikkelen.

Hoewel niemand verwacht dat de Europa League-beker uiteindelijk in België terechtkomt, beleeft hun voetbal desondanks gouden tijden. Terwijl Ajax zich moet zien op te laden voor Excelsior-uit, gaat de Belgische competitie een zinderend slot tegemoet. Hoewel Anderlecht en Club Brugge voorop liggen, kunnen hun belagers door een sterke eindspurt gewoon nog kampioen worden. Ondertussen is het zeer kansrijk dat twee van hun clubs tot in de lente Europees voetbal te spelen, terwijl Ajax nog een zware kluif zal hebben aan FC Kopenhagen. Het verdriet van België heeft langzamerhand plaatsgemaakt voor zelfbewustzijn. Zelfbewustzijn dat al werd aangewakkerd door structureel hogere UEFA-klasseringen dan Nederland, maar dat nu in de Europa League een duidelijk gezicht heeft.

Door: Jan-Willem Spaans