Een zinderende, enerverende, superlatieven ontlokkende finale! Daar hopen wij voetbalfanaten op. Een eindstrijd met meer dan één onvergetelijk moment. De historie leert dat de kans daarop klein is, maar hoop blijft het grote, onverwoestbare  houvast. Dan komt maandag en is het Europees kampioenschap voorbij. Oud nieuws. Splinters van het toernooi in Frankrijk herinnert men, maar zowel het ongezonde aantal wedstrijden als het niet excellente technische niveau maakt dat de sneeuw snel smelt. De crème van voetbal-Europa was te vaak aan verzuring onderhevig. Is de timing van het toernooi achterhaald?

Topvoetballers missen na een intensief en lichamelijk veeleisend voetbaljaar, ook op geestelijk gebied, de frisheid die moet zorgen voor een sprankelende voetbalshow. Dof zijn de robijnen in de kroon. Sterspelers nemen vermoeidheid als lastig te bestrijden ziektekiemen met zich mee. Het sympathiesentiment nam meestal de plaats in van het waarlijke kwaliteitsgenot. Zoals je week kunt worden van een vals gezongen - maar met enthousiasme en overgave gebracht liedje - van pakweg IJsland op het Eurovisie Songfestival.

De keren dat mijn hart een huppelsprongetje maakte om een vlaag van genialiteit, een fantasierijke combinatie, gewiekste behendigheid of een briljante technische uitvoering, stonden niet in verhouding tot de kwantiteit van het aanbod. Ik koester een onverwoestbare liefde voor het Italiaans voetbal. Het laatste decennium tegen beter weten in. Op het EK maakte Italië indruk, maar feitelijk was dat vanuit de middelmatigheid.

Omdat voetbal meer is dan hoogstandjes, was er terechte waardering voor het Italiaanse spel. Noodgedwongen bediende bondscoach Antonio Conte zich van het enig probate middel om het gebrek aan absolute kwaliteit binnen zijn selectie te maskeren: tactiek. Tactiek als medicijn! Hij smeedde een team, vormde een ingespeeld elftal. De opdrachten werden consequent en met opoffering van ego uitgevoerd. Fascinerend. Hulde.

Tactische discipline en onvoorwaardelijke inzet maskeerden het tekort aan individuele klasse, individuele begaafdheid die altijd smaakbepalend was voor het Italiaans elftal. Van ooit Gianni Rivera via Giancarlo Antognoni, Bruno Conti, Roberto Baggio, Alessandro Del Piero, Francesco Totti tot Andrea Pirlo. Het gebrek aan spelers van soortgelijk kaliber vroeg om een medicijn: de kracht van het collectief.

Dat bezat zijn eigen schoonheid en in twee van de vijf gespeelde EK-wedstrijden kwam de samensmelting van de teamgeest en tactiek imposant naar voren: tegen België en Spanje. Die tegenstanders hadden ruimschoots meer individuele begaafdheid, maar ontbeerden het tactische fundament. Zonder mooi, laat staan geraffineerd te voetballen, veroverde Italië alsnog de harten van voetbalfans. Goed gedaan dokter Conte.

De tactiek was vooral medicijn, een medicijn dat de ziektesymptomen bestreed en overwon, maar niet de oorzaak van de ziekte weg kon nemen. Alleen voetballen met het medicijn mag niet het doel zijn. Tactiek als toegevoegde waarde aan het creatief, fantasierijk talent, dat mag en moet; maar het gaat vooral om de technische gezondheid. En die is er niet. Bij Italië is dat duidelijk, maar ook bij andere landen sluimert de ziekte. Oplettendheid is geboden, want het is niet de bedoeling dat voetbal leeft op medicijnen. Wel op gezondheid.

David Endt